- επιθηλιακός ιστός
- Μία από τις τέσσερις κατηγορίες ζωικών ιστών (οι άλλοι τρεις είναι ο συνδετικός, ο μυϊκός και ο νευρικός ιστός). Καλύπτει το σώμα και τα όργανα καθώς επίσης κοιλότητες και αγωγούς. Από τα επιθήλια προέρχονται επίσης και διάφοροι μαζικοί σχηματισμοί όπως οι αδένες. Από λειτουργική άποψη, τα επιθήλια προστατεύουν τα τμήματα του σώματος που καλύπτουν και τα διαχωρίζουν από το περιβάλλον. Παράλληλα, ο διαχωριστικός ρόλος διαφόρων επιθηλίων συμπληρώνεται και από λειτουργίες απορρόφησης και μεταβίβασης ουσιών. Γενικά, οι διαφοροποιήσεις των επιθηλίων είναι τόσο έντονες που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τελείως εξειδικευμένων οργάνων με λειτουργίες προστασίας (δέρμα), έκκρισης (αδένες), πρόσληψης ερεθισμάτων (αισθητήρια) ή και κίνησης (βλεφαριδωτά επιθήλια).
Τα επιθήλια, αναπόφευκτα, έρχονται σε επαφή από τη μία με άλλους ιστούς, συνήθως ερειστικούς, και από την άλλη με κοιλότητες του σώματος ή με το εξωτερικό περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να διακρίνουμε σε κάθε επιθήλιο μία βασική επιφάνεια που έρχεται σε επαφή με τον άλλο ιστό και μία ελεύθερη επιφάνεια με την οποία επικοινωνεί με την κοιλότητα ή με το περιβάλλον. Έτσι λοιπόν, διαμορφώνεται μία πόλωση του επιθηλίου με άξονα κάθετο στο επίπεδο του επιθηλίου.
Η στενή επαφή των επιθηλιακών κυττάρων, οι συμπιέσεις που υφίστανται και η πόλωση διαμορφώνουν τόσο το σχήμα των επιθηλιακών κυττάρων όσο και τη φυσιολογία τους, ακόμη δε και τη διάταξη των οργανιδίων μέσα σε αυτά. Τα κύτταρα ενός επιθηλίου έχουν όλα περίπου το ίδιο μέγεθος και σχήμα. Ο πυρήνας έχει σχήμα το του κυττάρου και τα υπόλοιπα οργανίδια είναι διατεταγμένα πάνω και κάτω από τον πυρήνα με χαρακτηριστικό όμως προσανατολισμό του συμπλέγματος Golgi προς την ελεύθερη επιφάνεια του επιθηλίου. Τα επιθήλια διαιρούνται σε κατηγορίες, ανάλογα με το σχήμα των κυττάρων τους, με τη διάταξη των κυτταρικών στρωμάτων και τη διαφοροποίηση της εξωτερικής επιφάνειας των κυττάρων.
Μικροφωτογραφία της επιδερμίδας. Ανάμεσα στη βασική στιβάδα (ιώδες), που χωρίζεται από τις θηλές του δέρματος με μία λεπτή μεμβράνη, και στην κερατίνη στιβάδα (κόκκινο) υπάρχει σαφής διαχωρισμός (κοκκιώδης στιβάδα).
Dictionary of Greek. 2013.